МЫЙЫСТЫГ БОДА МАЛДЫҢ ДУГАЙЫНДА

  • просмотры: 51 |
  • 11 | Октябрь |2019

Мыйыстыг бода мал азы инек соок тыныштыг мал болур. Муңчураан кижи инек кажаазының көржеңин оттулгаш, чиңнеп дөгеленирге, хоочузу дораан чидер дижир.
Инек – төрүүр кыс инек, ниити ады, он ийи чылдың ийи дугаарынга кирген мал болур.
Хунажын – үш харлыг инек, бир дугаар төрүп турар инек, ынчангаш ону дуңгуш деп база адаар.
Бызаа – ылым чаштан эгелээш, бир харга чедир назылыг.
Молдурга – бир хардан ийи харга чедир назылыг.
Казыра – мугур ийи харлыг, ынчангаш ону хунан дээр.
Дөнен – үш харлыг инек, дөненней берген инек төрүүр болгаш, хунажын деп аттыг болур.
Шарыжык – чазап каан, назыны үштен дөрт хар чедир.
Шары – чазап каан, дөненден өрү назылыг болурга, чедишкен шары деп аттыг болур.
Бугажык – чазаттынмаан, назыны ийи-үш харлыг, үрелиг мал.
Буга – чазаваан, үрелиг мал. Бир коданга бир буг турар.
Шаандагы тывалар буганы онзалап көөр чораан. Эң шыырак хамны буга хам дээр. Эң улуг хам Буга ээренниг болур. Буганы ыдыктап чораан.

(Монгуш Кенин-Лопсанның 2017 чылда үнген «Тыва чаңчыл» деп номундан алган)

#тыва#тыва_төп#Центр_тувинской_культуры#тос_чузун_мал#мал_малдаары#инек