ТЫВА ЧЕМНЕР (БЛЮДА ТУВИНСКОЙ НАЦИОНАЛЬНОЙ КУХНИ) ТАРААДАН КЫЛГАН ЧЕМНЕР (БЛЮДА РАСТИТЕЛЬНОГО ПРОИСХОЖДЕНИЯ)

  • просмотры: 51 |
  • 5 | Февраль |2020

ТЫВА ЧЕМНЕР (БЛЮДА ТУВИНСКОЙ НАЦИОНАЛЬНОЙ КУХНИ)
ТАРААДАН КЫЛГАН ЧЕМНЕР
(БЛЮДА РАСТИТЕЛЬНОГО ПРОИСХОЖДЕНИЯ)

ТАРААНЫ ХООРГАШ, ДАЛГАН КЫЛЫРЫ. Тараа хоорар пашты кызыткаш, тарааны пашче каггаш, тускай былгааш-биле былгаар. Арбай быжа бээрге, деспиже урар. Ынчалдыр-ла бар тарааны төндүр хоорар. Согаашче арбайны ургаш, бала-биле шала хоюңнадыр соктаар. Дүктели берген тарааны деспиже каггаш челбиир.
Бышкан далган дээрбелээр даш дээрбеге тарааны тыртып алыр. Ону дээрбелээрде, өгнүң дөрүнде ханаларга узун багны дыңзыдыр херер. Дээрбе тыртар тускай ыяш херек, ынчангаш чиңгежек чырааны / талчыгашты / төш чартыындан арай узун кылдыр кескеш, картын карттааш, ужун дээрбе үдүнге таарыштыр чонуп алыр. Дээрбениң үдүнге демги ыяштың шиш баштыг ужун кедиргеш, херип алган багга тускай арга-биле быжыглааш, тарааны дээрбе аяанче бичиилеп ургаш, дээрбелээр. Далган чоорту чадыгже дээрбениң даштарының аразындан төктүп келир.

ТЕХНОЛОГИЯ ИЗГОТОВЛЕНИЯ ДАЛГАНА. Раскалить на огне чугунную чашу: она должна иметь такую температуру, при которой зерно не подгорало бы, и в тоже время хорошо поджаривалось.
Равномерными движениями зерно перемешать в чаше, а через некоторое время вычерпать его в деревянное корыто –деспи. В чугунную чашу засыпать следующую порцию. Каленый арбай дважды протолочь в ступе легкими ударами, после чего ее провеять над копытом.
Готовые зерна разламывают на ручной каменной мельнице. Она имеет два жернова, на нижнем укрепляется ось из дерева, в наружной части верхнего жернова, на нижнем укрепляется ось из дерева, в наружной части верхнего жернова в середине делают отверстие-воронку, куда всыпается тараа. Ручка делается из тальника. Ее укрепляют на аркане, натянутом как тетива на решетках юрты.

ААРЖЫ, ӨРЕМЕЛИГ ДАЛГАН. Далганны шала улуг тавакка каггаш, бир талазынга ааржы, өскезинге өремени немээш салыр. Далганга ааржы, өремени иелдирзин азы аңгы-аңгы кылдыр-даа холуп чиир.
САРЖАГЛЫГ АЗЫ ЧӨКПЕКТИГ ДАЛГАН. Үстүнде ышкаш, бышкан далганның кырынга саржагны азы чөкпекти салгаш, изиг шай-биле былгап чиир. Далганны чүгле саржаг азы чүгле чөкпек-биле-даа холуп чип болур.
Саржаглыг азы чөкпектиг тыва далган онзагай чыттыг, амданныг болгаш хоолулуг чем.

ДАЛГАН С ТВОРОГОМ, ПЕНКАМИ. В большую тарелку высыпать далган –муку, по краям аккуратно разложить творог – ааржы и пенки. Едоки их наложат в свои чашки по вкусу. Едят далган, запивая горячим чаем с молоком.
ДАЛГАН С МАСЛОМ И ЧӨКПЕКОМ. Сделать то же самое, что и в предыдущем рецепте. Только вместо ааржы и өреме положить саржаг, топленое масло и чөкпек. Есть, размешивая в горячем чае. Далган с саржагом и чөкпеком приятно пахнет, вкусен и очень питателен.

#тыватөп
#Центр_тувинской_культуры
#тыва_чемнер