Тываларның улуг «сеткил сергеп байырлаар» Шагааның ак айы үнүп келгенде, бүдүү айы биле ак айның ужур-утказын сактып көрээлиңер.

Шагаа дээрге «Шагныӊ чаазы» – Чаа чылдыӊ эгези азы «шаг» (үе) болгаш «аа» (аа сүт) деп ийи сөстен тургустунган чиңгине тыва сөс болур. Тывалар чаа үениң келгенин чаш төлдүң чаларап төрүттүнгени болгаш иениң аа сүдү ышкаш арыг деп сүзүглеп турганындан Шагаа үезин «ак» ыдыктыг деп билип чораан.

Шагаага белеткенир үжен хонуктуӊ чымыштыг үезин БҮДҮҮ АЙЫ дээр. 2020 чылдың Шагаазының бүдүү айы январь 25-тен февраль 23-ке чедир уламчылаан. Бо үеде кижи бүрүзү Шагаага белеткенип, аал-оранын арыглап, харга кактаныр. Чыл дургузуда чыглып келген бок-сакты, хир-чамны арыглаар. Чүгле даштыкы чүүлдерни арыглаар эвес, кижи бодунуӊ сагыш-сеткилин, үзел-бодалдарын арыглаары база чугула. БҮДҮҮ АЙНЫӉ КОЛ УТКАЗЫ – белеткел болгаш кижиниӊ даштыкы база иштики арыгланыышкыны болур.

Шагаа үнүп келген соонда февраль 24-тен март 24-ке чедир үени АК АЙ дээр. АК АЙ дээрге-ле байырлал айы болур. Шак бо айда шупту улус бот-боттарынга чүгле экини, аас-кежикти болгаш кадыкшылды күзеп, чолукшуур ёзулалды кылыры-биле төрелдеринче аалдаар. Оон аңгыда тыва национал оюннарны (кажык, тевек, шыдыраа, даалы, панчык, хендирбе сый шавары, чуңгулаары дээш оон-даа өске) база АК АЙНЫҢ ДУРГУЗУНДА ойнаар.

БҮДҮҮ АЙЫНДА болгаш АК АЙДА сагыш-сеткилди арыглап, чүгле эки чүүлдерни кылыр. Аас-дыл үндүрери, кара бодалдар бодаары, араганы азы өгбелеривистиң чугаалаары ышкаш «аза суксунун» ижери шуут хоруглуг.
Ак айның бирги он беш хонуунда йорээлдер, эки кылган чүулдер улуг күчү-күштүг болуп, оларны кылып турар кижиниң бодунга хөй катап эглип келир.

БҮДҮҮ АЙЫ – Шагааны уткуурунга белеткел ажылы, сагыш-сеткилди, оран-саваның ишти-даштын арыглаары болур.

А АК АЙ ДЭЭРГЕ Шагааны уткуп алгаш, байырлаар үе болур.

#тыватөп
#Центр_тувинской_культуры
#бүдүү_ай
#ак_ай