Төрээн тыва дылывыстыӊ хүнүнде тыва улустуӊ аас чогаалынга үндезилеттинип тургустунган төөгүлүг «Тыва» бөлүү «Өгбе Тывам» деп чаа альбомун чонунга бараалгадып таныштырган. Ук альбомда кирген ыры бүрүзү эрткен төөгүлүг, ханы уткалыг. Ол төөгүнү дыңнаан кижи чүрээнге сиңирип алзын дээш Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуӊ архив эргелелиниӊ удуртукчузу Василий Савырович Салчак чонга тодаргайы-биле тайылбырлаан.
Оюн-тоглаа көргүзүүн бөмбүрзээвистиң ол-бо булуңнарындан сонуургап көрүп турган көрүкчүлеривиске тыва, англи, орус дылдар кырынга ТР-ныӊ алдарлыг артизи, Тыва үндезин культура тѳвүнүӊ ажылдакчызы Куирк Шон Патрик очулдуруп, тайылбырны берген.

Чаа тургустунуп келген бурун ырылар альбомунуң эгези, дөзү 1945 чылдан эгелээн. Чүге дээрге ол чыл Тываныӊ уран чүүлүнге төөгүлүг чыл болган. Ол үеде Тываныӊ дыл, төөгү болгаш литература шинчилел институду ажыттынган. Оон бээр Тываныӊ гуманитарлыг шинчилелдер институду 9 удаа тоолчулар болгаш ыраажылар чыыжын эрттирген. Оларныӊ чыгган шинчилел материалдарында тыва улустуӊ сагыш-сеткил культуразынга хамаарышкан үндезин аас чогаал хевирлери, улустуӊ ырлары болгаш кожаӊнары кирип турар.

Шак ол чараш ырыларны чонга нептередир сорулга-биле Тыва үндезин культура тɵвү Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң удуртулгазынче үнүп, оларның-биле сырый ажылдажыышкынны чорудар изиг күзелин илереткен. Бо чараш идеяны ук институттуң удуртулгазы деткип, эртем шыгжамырында шыгжаттынган улустуң ырыларын «Тыва» бɵлүүнге дыңнадып, арга-сүмени катканнар. Улуг кады ажылдажыышкынның түңнелин Тыва дыл хүнүнге тураскаадып, бурун тыва ыры-хөгжүмнүӊ кежээзин «Тыва» бɵлүү мөгейикчилеринге бараалгатканнар.

Шупту бараалгаткан ырылар кижи сеткилин сергедиптер, уярадыптар онзагай күштүг. Өскүстүң ырызы безин тааланчыг игилдиң үделгезинге, ол ырлап каан кижиниң чанында чеде берген, ооң кээргенчиг салымын, берге оруун катай үлежип орар ышкаш апаар.

Өгбелеривистиң сагыш-сеткилиниң оду ол хире дээштиг. Ол отту катап кыпсып, өзүп орар салгалдарывыска өнчү кылдыр арттырып, тыва чоннуң аразынга бо бурун ырылар ам-даа улаштыр чурттаар чаа тынны ап, бурун үеден чүгле дискиже киир бижиттинген хевири өскерлип, дыңнаан кижиниң иштики сагыш-сеткилиниң делегейинче байлакшыткан.

Тыва улустуң ёзу-чаңчылдарының, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвүнүң ажылдакчылары Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң удуртулгазынга ук идеяны деткээни-биле база архив эргелелиниӊ удуртукчузу Василий Савырович Салчакка идепкейлиг кады ажылдажыышкынны чоргусканынга улуу-биле ɵɵрүп четтиргенин илередип тур!

#тыватөп
#Центр_тувинской_культуры_и_ТИГПИ
#новыйальбом
#ансамбльТыва
#Онлайнмероприятие
#