КИЖИНИҢ ШЕГЛЭЭР УЖУРЛУГ ЧҮҮЛДЕРИ

  • просмотры: 51 |
  • 1 | Декабрь |2021

1. Аалчыны уткуур, үдээри-биле холбашкан шеглээр езу-чурум: Аалга келген кижи аалдың челе, кымчы, урукту артавас, боо-чепсек, кымчы тудуп алгаш өгге кирерин шеглээр (курунда бижээн дүжүрүп, уштуун аңдарып алгаш кирери тайбың болгаш эп-найыралдыг турарын илередип турар). Аалчы кижи өг даштынга мендилешпес, эргинни арта базып кирген соонда мендилежир чурумнуг. Келген аалчы аалдың айтып берген олудундан өскээр олурарын шеглээр (эр кижилер барыын талага, кыс улус чөөн талага олурар, лама кижиниң болгаш кыс кижиниң орнунуң кырынга олурбас). Аалчы-даа, өгнүң ээзи-даа баскактанып олурарда, идиктиң улдуңун дөрже ийикпе, бурган-чүдүлгеже көрүндүр олуруп болбас.

2. Хеп кедер, эдилээри-биле холбашкан езу-чурум: Идиктиң хончузун аңдарарын шеглээр (ялага онаажып, оңгарга кирген кижиниң идииниң хончузун аңдарар езу-чурум турган). Тоннуң эдээн азынмас, хойнунуң өөктерин ажык тургуспас.Курун хүн удур долгандырып куржанмас. Ийи каът бөрт кетпес (ийи кадай алыр деп шеглээр). Кижээ белекке бөрт бээрин шеглээр (чүге дээрге, бөрттү куду аастыг сава деп көөр турган). Бир эвес, ха-дуңма төрелдеринге бөрт бээр апарза, кандыг-бир чүвени эжеп бээр (өртээ деп эвээш-биче акша алыр чаңчыл-даа бар).

3. Аажы-чаң-биле холбашкан өске шеглээр езу-чурум: Орнунга чыда ыглаарын шеглээр (чыргалдыг-даа бол6 орнуңга ырлава, човулаңныг-даа бол, орнуңга ыглава деп сургаар турган). Орунну ээн хондурарын шеглээр. Кижи хонмас орун кырынга хачы, бижек, бистиг чепсек салып, багай чүведен камгалаар чурумнуг.

Алган дөзү: Амыдыраарының угаадыы. Кызыл, 1993 ч.
Чуруктуң алган дөзү: Туваонлайн.