Эр кижиниң ажып эртер тос бергези. Уламчызы

  • просмотры: 51 |
  • 26 | Август |2022

6. Эр кижи оруун оруктаар болгаш тос хемни кежер ужурлуг. Эр кижи өгге азы чадырга шоолуг орбас, даады черге чоруур деп тыва улустуң чугаазы бар. Эрги шагның үлегер домаан сактып көрээлиңер: хем кежерге – кижээ дужар, арт ажарга – чорук бүдер.

7. Эр кижи бодунуң назынының иштинде амыдыралдың тос артын ажар салымныг. Эр кижи улуг үүле бүдүреринге албан киржир, ол чүл дээрге ырак-узак черлер чорууру, амы-хуунуң болгаш албанның херээн бүдүрери болур. Допчулап чугаалаарга, эр кижи тутканын салбас, кылганын албан бүдүрер. Улуг херек дээрге улуг арт ол-дур.

8. Эр кижи назынының иштинде тос дээрлерниң чаңныындан чайлай дүжүп чоруур ужурлуг. Бурун тываларның торулга чугаазында болза эр кижи дүне-даа болза, хүндүс-даа, кааңда-даа, чаъстыгда-даа чорук чоруур. Ынчаарга черниң черинге орукка чорда, чаашкын чаап, дээр диңмиреп, кызаңнаашкын оду кызаңайнып турда, эмин эрттир шаап болбас дижир. Диңмиттигде аъттыг кижи шавар болза, Курбусту хаанның айбычызы ону шалбадаптар, ол чүл дээрге чаңнык ооң бажының кырынга дүжүптер дээни ол. Эр кижи аъттыг кааңда болгаш чаъстыгда канчаар халдып чоруурун билир ужурлуг.

9. Эр кижи назынының иштинде тос Таңдының кежиин четтирер ужурлуг. Бурун Тывада бир аймактың чурттаан черинге бир Таңды турар. Өске аймактың девискээринге чорук кылып чеде бээр, ол аймактың ыдыктыг Таңдызының кежиин четтирер ужурлуг. Таңды кежии дээрге изиг шайның орнунга ол черниң соок болгаш арыг суун ижери-дир. Суг кижиниң назынын узадыр.

Тыва ёзуда эр бооп төрүттүнген кижиниң хуу амыдыралының оруунда тос берге турар, ону ол ажып эртер ужурлуг.

Чуруктуң автору: Дүпчүр В.