Мероприятия (устный и музыкальный фольклор)

  • 30 Ноябрь 2018

2018 год

Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «ТЫНЫМ БОЛГАН ТЫВА ДЫЛЫМ!» деп республика чергелиг мөөрей

Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «ТЫНЫМ БОЛГАН ТЫВА ДЫЛЫМ!» деп республика чергелиг мөөрейниң түңнел кезээ Тыва үндезин культура төвүнге болуп ноябрь1-де болуп эрткен. 

Бо чылгы «ТЫНЫМ БОЛГАН ТЫВА ДЫЛЫМ!» деп мөөрейниң кол сорулгазы — Тыва Республикада тыва дылды камгалаары, сайзырадып, хөгжүдери, бичии уруглар чогаалын сайзырадыры, уругларга чогаал бижип чоруур аныяк чогаалчыларның ажыл-ижин деткиири. 

Бо чылгы чарлаттанган мөөрейге ниитизи-биле республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан Кунгуртуг, Дус-Даг, Хандагайты, Кызыл-Даг, Ак-Довурак, Шагаан-Арыг, Сукпак болгаш Кызыл хоорайдан 21 автор киришкен.

Республика чергелиг мөөрейниң жюри кежигүннеринге Россияның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, чогаалчы, очулдурукчу, «Сорунза» деп аныяк чогаалчылар бөлгүмүнүң удуртукчузу, Тываның күрүне университединиң литературлуг музейиниң удуртукчузу Мария Амын-ооловна Күжүгет, филология эртемнериниң кандидады, Тываның күрүне университединиң тыва филология болгаш ниити дыл эртемнери кафедразының доцентизи, тыва уруглар чогаалының шинчилекчизи Екатерина Тамбыевна Чамзырын база Тыва Республиканың алдарлыг артизи Айдаш Иванович Барыңмаа чогаалдарны номчуп, түңнелдерни үндүрген.

«ТЫНЫМ БОЛГАН ТЫВА ДЫЛЫМ!» деп республика чергелиг мөөрейниң 
дээди шаңналын Тываның күрүне университединиң филология факультединиң 5-ки курузунуң сургуулу, «Мөөрей» деп уругларга бижээн тоолдуң автору Ондар Мөнгүн-Сай чаалап алган. 

Мөөрейниң тускай шаңналдарын жюри кежигүннери дараазында авторларга тывыскан:

«Уругларның шүлүк чогаалынче дидим базым» деп тускай шаңналды чаштарга бижээн «Уруум ынак ойнаар-кызы», «Көгүдүг», «Чаштарга тывызыктар» деп шүлүктерниң автору, Өвүр кожууннуң Геннадий Тумат аттыг культура төвүнүң методизи, Монгуш Сайсу Солаановна төлептиг болган.

«Эжишкилер найыралы» деп тускай шаңналды Бай-Тайга кожууннуң Бай-Тал суурундан «Эжишкилер найыралы» деп уругларга бижээн шүлүктүң автору, Сайзана Алексеевна Хертекке тывыскан.

«Уругларга чогаадыкчы көрүш» деп тускай шаңналды «Шаолинь» деп уругларга бижээн чечен чугааның автору, Кызылдың педагогика колледжиниң башкызы, Куулар Орлан Борисовичиге тывыскан.

«Чаштар делегейи» деп тускай шаңналды уругларга хой санныг шүлүктерни бижээн автор, Иргит Любовь Иргитовнага тывыскан.

Мөөрейниң тиилекчилеринге акша сертификаттарын болгаш шаңнал бижиктерни сөңнээн. Мөөрейге чогаалдары киришкен автор бүрүзүнге киржикчиниң сертификадын тывыскан. 

Мөөрейниң түңнел кезээниң аалчылары болгаш киржикчилеринге «Тыва дылга, чугаалажып, хөөрежиили!» деп хемчег болуп эрткен. 

Ужуражылганың киржикчилеринге Тыва үндезин культура төвүнүң ажылдакчылары тыва дылдың өске дылдардан ылгалын, тыва бижиктиң төөгүзүн тайылбырлап, тыва улустуң мендилежир ёзулалын сайгарганнар. Ужуражылганың солун кезээнге тыва улустуң тывызыктары болгаш «Матпаадыр» деп оюнунуң чижээнге тыва дылдың бай-байлак чажыттарын чугаалашканнар. 

Тыва дыл хүнүнге тураскааткан мөөрейниң тиилекчилеринге Тыва үндезин культура төвүнүң «ДЭЭРБЕ» бөлгүмү хөгжүмнүг байырны чедирген. 

Тыва үндезин культура төвү Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «ТЫНЫМ БОЛГАН ТЫВА ДЫЛЫМ!» деп республика чергелиг мөөрейниң киржикчилеринге өөрүп четтиргенин илередип база изиг байырны чедирип тур бис! 
Өзүп орар чаштарывыска, келир үениң салгалынга чогаадыкчы салым-чаяаныңарны сөңнеп, оон-даа улам сайзырап, демир-үжүүңер ылгын, үнүңер өткүт болурун күзедивис! 

28 сентября в селе Ак-Тал Чеди-Хольского района состоялся республиканский конкурс исполнителей хоомей “Каргыраамны кагбас-ла мен!”, посвященный 60-летнему юбилею ветерана фольклорно-этнографического ансамбля “Тыва”, Народного хоомейжи РТ Оюн Евгения Тартык-ооловича.

28 сентября в селе Ак-Тал Чеди-Хольского района состоялся республиканский конкурс исполнителей хоомей «Каргыраамны кагбас-ла мен!», посвященный 60-летнему юбилею ветерана фольклорно-этнографического ансамбля «Тыва», Народного хоомейжи РТ Оюн Евгения Тартык-ооловича.
Основная цель конкурса — выявление новых имен, талантливых носителей и исполнителей каргыраа в Республике Тыва, развитие их творчества, совершенствование профессионального мастерства, популяризация тувинской школы исполнительского мастерства хоомея. 
Республиканский конкурс собрал 35 лучших исполнителей каргыраа. 
В составе жюри выступления участников оценивали Заслуженный артист Тувинской АССР Владимир Соян, Народные хоомейжи РТ Герман Куулар и Аян-оол Сам, Заслуженные артисты РТ Начын Чооду и Кан-Хулер Саая.

В результате конкурса призовые места были завоеваны: 

Гран-При — Быртан-оол Айдын;

Лауреат I степени — Сарыглар Евгений;
Лауреат II степени — Дамдын Далай;
Лауреат III степени — Кошкендей Айгор.

Дипломант I степени — Монгуш Монге; 
Дипломант II степени — Отсур Отчутай; 
Дипломант III степени — Дамдын-оол Артур.

Номинации:
«Кожагар каргыраазы» — Сотпа Сергей;
«Канзып» — Монгуш Аймир (12 лет);
«Хову каргыраазы» — Ондар Валерий;
«Чыландык» — Соднам Даваа;
«Лучший исполнитель в манере исполнения Евгения Оюн» — Чадамба Мерген-Херел; 
«Самый старший исполнитель каргыраа» — Донгак Геннадий (58 лет);
«Самый младший исполнитель каргыраа» — Дартык-оол Начын-Доржу (8 лет).
«Оригинальное исполнение каргыраа» — Донгак Айдаш.

Также поощрительными призами награждены юные хоомейжи, исполнители каргыраа: Монгуш Лосал, Монгуш Нарын-Белек, Натпит-оол Найыр, Оюн Чалым, Серээ Тумат, Чозуту Отчугаш, Шинин Алдынай, Шинин Буян.

Центр тувинской культуры благодарит народного хоомейжи РТ Евгения Тартык-ооловича Оюн, его родных и близких, которые продолжают традицию проведения конкурса исполнителей каргыраа «Каргыраамны кагбас-ла мен!».
Напоминаем, что одноименный конкурс был организован талантливым хоомейжи еще в 2013 году.
Также выражаем особую благодарность и искреннюю признательность за организацию и поддержку в проведении конкурса Администрацию и Управлению культуры Чеди-Хольского кожууна.
Поздравляем победителей и желаем творческого вдохновения, профессионального роста!