Шагаа байырлалының ёзу-чурумнуг кылдыныглары, ооң шупту кезектери ханы уткалыг. Идик-хепти, аал-оранны, бажың-балгатты арыглаарындан аңгыда, кижи бүрүзү бодунуң сагыш-сеткилин, үзел-бодалын арыглаары чугула.

Тывалар кижиниң сагыжын шагдан бээр боттуг чүүл кылдыр көрүп, «сагыш бакта сайзырал чок, сеткил бакта секперел чок» деп санап чораан. Бистиң ада-өгбевис кижи экизин «ак сагыштыг кижи» деп үнелээр. Шагааның бүдүү айында кижилер боттарын ак сагыш-биле сүзүктээр, ол ышкаш чаяачы (хам) азы лама кижилер-биле харылзажып, оларның чагыг-сөзүн ап, арыгладып азы ном номчудуп, сүзүктедип ап болур.

Шаанда шагда бистиң өгбелеривис бүдүү айында багай чүүлдер кылбас, бак сөс сөглевес болгаш ылаңгыя араганы ижерин шуут хоруп чорааннар. Арага ижип, эзириири дээрге-ле хай-бачыттыг, шын эвес чорук азы М.Б. Кенин-Лопсанның бижээни дег: «…бистиң өгбелеривис араганы аза-четкерниң суксуну деп санап турган…». Ол чаңчылды шаанда хажытпайн кезээде сагып чорааннар. Ынчангаш, бүдүү айында арага ишкен, алгыш-кырыш үндүрген кижилер кажан-даа турбаан.

Өгбелеривистиң чаагай чаңчылдарын сагып, бүдүү айында болгаш ыдыктыг Шагаа байырлалында чүгле эки чүүлдерни кылып, сагыш-сеткиливисти арыглап, ажыг суксунга дегбезин кыйгырып тур бис!

#тыватөп
#Центр_тувинской_культуры
#бүдүү_айы