УЛУСЧУ УЖУРЛАР

  • просмотры: 51 |
  • 15 | Сентябрь |2021

#Тыва #народная_педагогика #улусчу_педагогика #бурунгу_ужурлар #өгбелер #народные_приметы

Өгбелеривис айның, хүннүң, сылдыстарның чырыындан, салгынның хап турар уундан, куштарның алгызындан, аңнарның аажы-чаңындан, мал-маганның хөлзээринден чүү болурун баш бурунгаар билип аар аргалыг чорааннар. Салгакчыларга өөредиг кылдыр бурун өгбелеривистиң билир чүвелеринден каш чижектен көрээлиңер:
• Алаак иштинге хѳѳрүүс (рябина) элбек үнген болза, күстүң часкыр, а кыштың кургаг болурунуң демдээ.
• «Куруяк чайда» ээремчигей ѳѳ аргада хѳй болза, күстүң кааң, аяс, а кыштың соок болурунуң демдээ.
• Черде бүрүлер шылыравас болза, чаъс чаарының демдээ.
• Күстүң адак айында дээр диңмирезе, соок кыштың демдээ.
• Хадыңның бүрүлери орай дүшсе, соок кыштың демдээ.
• Кыштың башкы айында дээр чүдереп чагза, соок кыштың демдээ.
• Кыштың башкы айында ымыраалар кѳзүлзе, чымчак кыш болурунуң демдээ.
• Дүне када хар чагза, черге үр чыдар.
• Хойлар ээзинче чызаалаза, соорунуң демдээ.
• Булуттар хат удур кѳшсе, хар чаарының демдээ.
• Кыштың ортаа айының баштайгы хүнү кандыг болдур, кыш ындыг болур
• Кыштың адак айының 19-та аяс болгаш соок хүн болур болза, чай каңдаашкынныг, а бургег болгаш харлыг болза, дүжүт эки болур.
• Кыштың адак айының 24-те чылыг болур болза, чаъстыг чай болур.
• Кыштың башкы айының бирги хүнү чылыг болза, час база ындыг болур.
• Аңдарган чер бусталза, тараа тарыырын дүргедедир болза эки.
• Чазын чечектер узап ѳссе, тараа сывы база ындыг болур.
• Черлик кастар чазын семис чанып келзе, эки дужут болурунуң демдээ.
• Чайның башкы айы соок болза, дүжүт элбек болур.
• Чайын чүзүн-бүрүн чечектер үнзе, күскү дүжүттүң элбек болурунуң демдээ.
• Кымыскаяк ѳѳн бедик-бедик тутса, кыштың эрте дүжериниң демдээ.
Улусчу ужурлар