Тыва кижиниң ыдыы – от.

Отка чүгле тыва кижи чүдүп чорбаан,
Ораннарда ол дег чоннар кайы көвей.
Чамдык чонда от-көс – бурган, от-көс-кежик.
Чамдык чонда: от-көс-чүдүг, от-көс-сүзүг.
(К-Э. Кудажы «Отка йөрээл»).

Отка чүдүүр чорук тываларга эрте-бурунгу шагдан-на турган. Тыва кижи отту эң буянныг ээ деп санап чораан. Оттуң ээзи дээрге хүннүң хеймер дуңмазы дижир. Күзүн өг бүрүзү одун дагыыры ыдыктыг чүдүлге турган. Бистиң ада-өгбелеривис хамык-ла чүвени От-чаяачы чаяап турар деп бодап чораан болгаш, чылдың-на отту дагыыр турган. Отту дагываан өгнү хай-халап хөме таварыыр дижир турган. Төрүттүнген чаштың сүлдезин От ээзи тудар, камгалаар дижир болгаш, отту сүзүглеп, дагып чораан. Ынчангаш отту илереткен хээлер эрте шагдан ада-өгбе салгавышаан, хей-аъдының көдүрлүүшкүнүн, кижиниң иштики күжүнүң чырыын көргүскен.

Алган дөзү: Адыг-Тюлюш. Л. С “Тыва чоннуң угулзалары, хээлери”, 2017.

#культура_тувы #тыва_төп #аал_кодан_хээлери #традиции #обычаи