СААЯ КӨГЕЛ МИЖИТЕЕВИЧ (1931 – 2021)

  • просмотры: 51 |
  • 11 | Апрель |2022

Көгел Саая 1931 чылдың июль 10-да Барыын-Хемчик кожууннуң Аксы-Барлыкка төрүттүнген. Тускай мергежил чедип албаан-даа болза, ол элээди чылдарында лама-башкыларга дузалажып, эм оъттар чыып, эмнер кылып өөренип алган.

Чолаачылап, дарганнап, слесарҗлап, малчыннап ажылдап чораан. Ол улусчу мастерлерни өттүнүп, терек чөвүрээзинден янзы-бүрү дүрзү-хевирлерни чазап эгелээн. Ооң чогаадыкчы ажылынга башкызы, сүмелекчизи Хертек Тойбухаа улуг салдарлыг болган.

Көгел Мижитеевич бодунуң чонунуң культуразын, чаңчылдарын ханызы-биле өөренип, ук чаңчылдарны кезээде сагып чорааны ооң чогаадыкчы ажылынга чаагай салдарлыг болган. А кол чүүл дээрге ооң мастер өгбелериниң чаңчылдарынга шыпчы болуп артканы.

Даштан кедергей нарын чүүлдерни кылырының уран аргазын ол тергиин эки шиңгээдип алган болгаш кайгамчык чараш чүүлдерни бүдүрген, ук ажылдарны этнографтыг скульптураның тергиин дээн чогаалдары кылдыр санап чоруур.

Көгел Саая боду база хөй даш чоннукчуларының башкызы. Уттундурган улусчу уран чүүлдүң хевирлерин (хөмден кылыглар, демирге уран шуткулга, ыяш-биле чазаныры) катап диргизеринге улуг үлүг-хуузун киирген.

Шаңналдары:
РСФСР-ниң И.Е. Репин аттыг Күрүне шаңналының лауреады (1992);
Тыва АССР-ниң алдарлыг чурукчузу (1991);
Тыва Республиканың Ордени (2011);
Тыва Республиканың улустуң мастери (2016).

Алган дөзү:
Бай-Тайга – уран чүүлдүң кавайы. Эртем-нептерелдиг үндүрүлге. – Кызыл, 2020. – 304 ар.