Бо хүн Шагаа бүдүүзүнде Тыва үндезин культура төвүнге “Муңгаш чарары” деп ханы уткалыг ёзулал база тоол кежээзи болуп эрткен. “Муңгаш чарары” деп езулалдың ыдыктыг, ханы утказын Тыва үндезин культура төвүнүң удуртукчузу Көшкендей И.М чыглып келген тоол кежээзиниң дыңнакчыларынга тайылбырны берген. Ол хойнуң хайындырып каан дөңмек сөөгүн чара соккаш, иштинде чилиин бурун чаңчыл аайы-биле чонга үлеп, ылаңгыя бичии чаштарның езулалга киржип чедип келгенинге өөрүп, оларга чылыг-чымчак сөстерни чугаалаан. Шупту чыглып келген аалчыларга чилиг четпейн-даа барган болза, кол-ла чүве бурун езулалга киржилге.

Тыва чоннуң салгалдан салгал дамчып келген маадырлыг тоолу «Арзылаң-Кара аъттыг Хунан-Кара» деп маадырлыг тоолун Тыва улустуң аас чогаалынга үндезилеттинип тургустунган «Тыва» бөлүүнүн хөөөмейжизи, Тыва Республиканың Алдарлыг артизи Барыңмаа А.И ийи шактың дургузунда ыдып күүсеткен. Тыва маадырлыг тоолдар дээрге тоолдарның бурунгу хевири болуп турар. Ону тускай салым-чаяанныглар ыдар. Тыва чоннуң культуразынга тоол ыдары уттундуруп бар чыткан чаңчыл. Тыва үндезин культура төвү ону катап хөгжүдер талазы-биле ажылды 2013 чылдан эгелээн. Чылдың-на тоол ыдар мөөрейни эрттирери чаңчылчый берген. Шагаа бүдүүзунде чаңчыл ындыг, хүндүткелдиг тоолчу кижи узун тоолун ыдып, даңның башкы херелдерин уткуп, өгнүң иштинге тоолду дыңнаан кижилерниң кичээнгейин хаара тудуп, бир-ле хуулгаазын аян-шинчини тургузар турган.

Хүндүлүг чонувус, бүдүү кежээзинде өг-бүлеңер аразынга тоолдажып, тыва улустуң аас чогаалының байлаа – үлегер домак, тывызык, узун тыныш база кажык, даалы, тевектежири дээн чижектиг тыва оюннарны ойнап, ажы-төлүңер-биле эки дыштанып, эртенги Шагаа хүнүн өөрүшкү-маңнайлыг, чиик чаагай уткуп алырыңарны күзедивис!