БУРУНГУ ЧҮДҮЛГЕЛЕР. АРТКА ЧҮДҮҮРҮ

  • просмотры: 51 |
  • 20 | Октябрь |2021

Арт-биле тыва кижиниң ыдыктыг сүзүү холбашкан. Арт ээлиг дижир. Аъттыг кижи арт кырынга үнген болза, аъдындан албан дүшкеш, таңдының ээзинге ак чемин өргүүр, алгыш-йөрээлин салыр, ооң соонда оваага баргаш, ак пөстү курусукка баглап, чүдүп-чалбарыыр, таакпылап олурар чүдүлгелиг чораан.

Арай хирелиг кижи арт кырынга үнүп келген болза, база-ла аъдындан дүшкеш, таңды ээзинге алгыш-йөрээлин салып, чүдүүр, аъдының кудуруундан хылды үзе тырткаш, овааның бир курусуунга баглап каар. Арт кырынга үнген кижи бүрүзү оваага бир даш салыры албан турган. Таңды-сынның улуг ээзи хомудавазын дээш, кижи бүрүзү арт кырынга албан дүжер, аъшты-чемни оваа чанынга салыр, хойлааракта ап чораан суксунун өргүп чажар чүдүлге турган.

Арт кырынга йөрээл салыры таңды-сынның ээзинге чүдүп бараалгааны ол болур.
Артты ажарга, назынның бир бергезин ашканы ол деп тыва улустуң үлегер домаа бар. Бистиң өгбелер арт кырындан ыяш кеспес,чечек чулбас чораан. Бурунгу шагның тыва чүдүлгелерин узуткап турар үеде, ылаңгыя 1945 чылдың соонда Тывага тургулаан муң-муң арттарның овааларын бузарын бускулаан, узуткаарын шуут узуткаан.

Артка чүдүүр, чалбарыыр болгаш алгыш-йөрээлди салыры дээрге ада-өгбениң бурунгу культуразын камгалааны болгаш уламчылааны ол болур.

Алган дөзү: М.Б. Кенин-Лопсан “Тыва чаңчыл”. Кызыл, 2017 ч.
Чуруктуң алган дөзү: Вконтакте. Тыва

#тыва #тыватөп #традиции_обычаи #артка_чүдүүрү #бурунгу_чүдүлге