• просмотры: 51 |
  • 22 | Октябрь |2021

ШИРТЕКТЕРДЕ СЫРЫП КААН ХЭЭЛЕР

Ширтек – кидистен кылган өг иштинде чадыг. Эң улуг ширтекти Улуг-Хем кожуунунда дөрде ширтек дээр, чүге дээрге өгнүң эң хүндүлүг черинге чадар. Кирер эжиктен ийи кыдыында ширтектер дөрде ширтектен бичежек болур. оң таланзында ширтек орун баарында ширтек дээр, солагай талазында ширтекти чыышкын баары дээр. Ынчап кээрде бир өгге эвээш дизе-ле үш ширтек турар.

Ак ширтек – эң хүндүлүг аалчыларга чадар ширтек тоолчуларга, хөөмейжи-сыгытчыларга, ноян улуска, чүге дээрге ак өң эң-не арыг болгаш байырлалдарда салыр.

Аңчы кижиниң олбуун эзирик кежинден кылган болур. Анай кежи олбук бичии чаштар, уругларга салыр. Серге кежи олбукка эр кижи олурар.
Кидистен сырып каан олбуктар – эң хүндүлүг олбуктарга хамааржыр. Кым-бир кижиниң кидис олбуктары эвээш болза, серге кежин хүннүң-не ажыглаар кылдыр эдилээр.

Оон аңгыда иви кежин өл-шык эрттирбес дээш, ширтек кылдыр база ажыглаар. Молдурга кежин, инек кежин – хөм дөжек дээр турган, оларны дарганнар ажыл кылырда ажыглаар. Хөй удаа одар солуп көжерде, бызаа азы молдурга кежи дөжектерни алыр.

Алган дөзү: Адыг-Тюлюш. Л. С “Тыва чоннуң угулзалары, хээлери”, 2017.

#культура_тувы #тыва_төп #сырыпкаан_хээлер #традиции #обычаи