Качыгдадып чораан арат,
Качыгдалдан чарып алган
Кайгамчыктыг Интернационал.
Иштикиниң эзергээнге
Эзергедип чораан арат,
Эзергектен чарып алган
Энерелдиг Интернационал.
Бөмбүрзектиң кырынайга
Бүдүүлүкке чораан арат
Бүрүн эрге тыпсып берген
Бүзүрелдиг Интернационал.
Үлетпүрчүн – тараачының
Үнүп турар хувискаалын
Үргүлчү-ле баштап турар
Үш-ле дугаар Интернационал.
Амгы үениң аныяк-өскени тыва улустуң ырыларының сөзүглелинче кичээнгейни салып эгелээнинге өөрүп, аныяктарның сонуургалын оттурары-биле, тыва улустуӊ ырызы «Кайгамчыктыг Интернационал» деп ырының дугайында дамчыдарын оралдаштывыс.
Тыва чурттуң төөгүзүнде 1921 чылда өөскүп үнген улуг Октябрь хувискаалының тываларының амыдыралынга киирген чаартылгаларынга хамаарыштыр чоннуң сагыш-сеткили илереттинген ырларның бирээзи «Кайгамчыктыг Интернационал».
Революцияның агымынга чогааттынган француз чогаалчы Эжен Потьениң шүлүүнге бижээн, делегей чергелиг ажылчын чоннуң эвилелиниң сүлде ырызы болган алдарлыг «Интернационал» деп ырыны аңгы-аңгы чурттар, чоннар очулдуруп ырлажып эгелээннер турган.
Шак ынчаар 1936 чылда Тывага бөлүк авторлар база «Интернационал» деп ырыны очулдуруп, ырлажып эгелээннер. Бо хүнде ук ырының авторлары билдинмес болуп арткан, оларның очулдурган ырызы улустуу болуп, аалдардан сумуларже, сумулардан кожууннарже аас дамчып, тыва улустуң хувискаалга четтиргенин илереткен, сагыш-сеткилин көдүрген ырыларының бирээзи болу берген.
Бистиң үеде «Кайгамчыктыг Интернационал» деп ыры делегейни эргип чоруур билдингир хөөмейжи бөлүктерниң бирээзи «Хүн-Хүртү» бөлүүнүң репертуарынче база кирип турар.
#Тыва #тыва_улустуӊ_ыры #тыва_ырылар #Тува_в_песнях #песни_Тувы
