АРЫГ-ШЕВЕРНИҢ ДҮРҮМНЕРИ ЁЗУ-ЧАҢЧЫЛДАРДА

  • просмотры: 51 |
  • 14 | Январь |2022

Тыва улустуң бурун ёзу-чаңчылдары-биле арыг-шеверни тудары кол турган. Ук чүүлдү дараазында барымдаалардан көрүп болур бис:

1. Тыва чоннуң өгбелери аалга келген аалчы-биле, азы орукка чораан кижи-биле таваржы бергенде хол тутчуп мендилешпес, сөс-биле “Амыр менди!”, “Сол менди-ле бе?”деп, сөс-биле мендилежип, чугаазын уламчылап, мал-маганын, ажы-төлүн, аал-коданының онча-меди турарын айтыржып чугаалажып чорааннар.

2. Тыва улус чер иевис деп черни камнап, хумагалап, амыдыралының үндезини деп көрүп, тайга-сыннарынга чүдүп, “төрээн черим-биле хиним тудуш” деп билиишкиниг чорааннар, ынчангаш чер иезинге хамаарыштыр хүндүткелди ажы-төлүнге кижизидерде хоругларны ажыглап турганнар. Оларның аразында черни хирлендирип болбас, черже чидиг чүүлдер кадап болбас дээш оон-даа өске хоруглар бар. Хоругларның аразындан эң-не шыңгыызы ЧЕРЖЕ ДҮКПҮРҮП БОЛБАС! ЧЕРЖЕ ДҮКПҮРЕРИ ДЭЭРГЕ-ЛЕ ЫДЫКТЫГ ЧҮҮЛДҮ ЧҮДЕРЕТКЕНИ БОЛУР! Тыва улустуң угаадыгларында мындыг чугаа бар. Чедер черинге четпээн, дириг кижилер аразында азып-тенип, аштап чоруур сүнезиннер бар. Олар үргүлчү черже дүкпүртүнүп чоруур улустуң чараазын чип, оларны сүрүп, чемненип чоруур болу бээр. Ынчангаш бистиң өгбелеривис черже дүкпүрбес чорааннар.

3. Бистиң өгбелеривистиң ёзу-чаңчылдарында чаш кижини болгаш чоок кижизин эргеледип, чассыдарда чүгле бажының кырындан оваарымчалыг думчуу-биле чыттап каар турган.
Ук айытканывыс ёзу-чаңчылдардан тыва чоннуң бот-боттарынга хумагалыг чораанын магадап көөр бис. Айытканывыс чаңчылдар амгы үеде психологияның болгаш гигиенаның дүрүмнеринге кончуг дүгжүп турар.
Бо хүннерде амы-хууда арыг-шеверниң дүрүмнерин сагып, чаш уругларывыска, чоок кижилеривиске, бот-боттарывыска өгбелеривис дег камныг болурун кыйгырдывыс!
Черни хүндүлеп, ону кайы-хамаан чокка хирлендирбейн, арыг-шеверниң бөдүүн дүрүмнерин сагып келген өгбелеривистиң ёзу-чаңчылдарын сактып, өөренип, ону өг-бүлеге, ажыл-ишке, ниитилелге сагыыры бо хүннерде чугула.
Каң дег быжыг кадыкшылдыг болуңар!

Коронавирустуң делегейде нептереп турары-биле, баш бурунгаар ону болдурбазы, өөскүтпези, халдатпазы-биле дараазында бөдүүн дүрүмнерни сагыңар:

1. Үнген-кирген саныңарда, холуңарны кара саваң-биле эки чуңар;
2. Маскаларны хөй-ниити черинге, ажылыңарга албан кедиңер;
3. Хөй-ниити черлеринче база хөй улус чыылган черлерже аргалыг болза барбазын кызыдыңар;
4. Грипп-биле аарып турар болзуңарза, эмчиже барып, шын эмненири чугула дээрзин утпаңар;
5. Хол тутчуп мендилешпес;
6. Черже дүкпүрбес;
7. Кым кым-биле-даа кужактажып болбас.
Кижи бүрүзүнүң кадыы бодунуң харыысалгазындан болгаш ооң чоок кижилеринге хумагалыындан кол хамааржыр.

#тыватөп
#Центр_тувинской_культуры
#арыг_шевер_дүрүмнери