Тыва кижи үе-дүптен бээр черден үнер кат-чимисти чем кылдыр чип, эм кылдыр ажыглап чораан. Оран кежии дээрге чер кырындан чыып алыр болгаш чер иштинден казып алыр чемиштиг үнүштер болур. Өгбелеривистиң шагдан бээр ижип, эмненип келгени оранның кайгамчык чараш байлаа – ыт-кады дугайында бөгүн чугаалажыр бис. Ыт-кады медицинада калбаа-биле ажыглаттынып турар эм үнүш. Делегейде бо үнүштүң 400 хире хевирлери соңгу чүктен эгелээш, изиг тропиктерге чедир нептерээн. Витаминнер талазы-биле эм үнүштер аразында рекордсмен деп аттыг болганы анаа эвес. Ооң химиктиг тургузуунда янзы-бүрү витаминнер, танниннер, чигирлер, органиктиг кислоталар мөөңнеттинген.
Амгы үеде ыт-кадын организмниң харыксыраанында, авитаминоз, анемия, скарлатина, тиф, өкпе, бүүрек, баар, өт, ижин, кеш дээш оон-даа өске аарыглар эмнээринге ажыглавышаан хевээр.
Тыва чон ыт-кадын ол-ла хевээрзин хүнге кадыргаш, хаптап алыр чораан. Үүжелей кадырган ыт-кадын согаашка чуура соктааш, шай кылдыр хайындырып ижерге, мага-ботка күш-шыдалы бээр дижир. Чууруп каан ыт-кадын шаанда чиңчилер болгаш аңчылар орукка албан алыр чаңчылдыг чораан. Чүрээ киискиир кижи ыт-кадын хайындыргаш ижерге, чоорту оожургаар дижир. Каттың тургузуунда сугга эзилбес А, К, Р, Е, F витаминнер база үрезиннериниң үзү шуптузу шайга тарап, мага-ботка кончуг дээштиг эм болур. Шаа төнгеш, деридер кижи ыт-кадын хайындыргаш ижерге, ала-чайгаар сергеп келир дижир.
Бот-аңгыланыышкын үезинде кадыкшылыңарже кичээнгейиңер угландырып, өгбелеривистиң арга-дуржулгазын өөренип, оран кежии-биле холбашкан чаагай чаңчылдарывыс сагыылыңар!

#Тыва #Тыватөп #Тыватоп #тывачаңчыл #тывачанчыл #улусчу_педагогика #тываёзу