Мактал – тыва улустуң аас чогаалының бир хевири. Ону күүседири бир тускай, шүлүк номчуурундан ылгалдыг.Бурун өгбелеривис долгандыр турар каас-чараш бойдузувусту, азыраан мал-маганын, эки эжин, төрээн черин алгап-мактап чораан. Бир-ле чүүлдү онзагай кылдыр демдеглеп, ооң овур-хевирин, шынарларын эскерип, сагыш-сеткилинден чарашсынып, магадаанда мактал төрүттүнер. Кайгамчыктыг бо аас чогаалыныӊ уттундуруп бар чыткан хевирин амгы үеде катап сайзырадыр ажылды...Read More

Хүндүлүг чонувус!Бөгүн 16:00 шакта бистиӊ инстаграм-каналывыска Тываныӊ улустуӊ хөөмейжизи, Тываныӊ алдарлыг артизи, “Тыва чоннуӊ чоргааралы” деп бедик аттыӊ эдилекчизи Андрей Алдын-оолович Монгуш “Мактал – аас чогаалыныӊ бир хевири” деп лекцияны дорт эфирге эрттирер. Бистиӊ инстаграм-каналывыстыӊ шөлүлгези: https://instagram.com/tuvancenter?igshid=17fr64qwdgxzs Шуптуӊарны дорт эфирже чалап тур бис! #тыватөп#Центр_тувинской_культуры#мактал#сидимдома#стопкоронавирусТываRead More

Келин айтырары дээрге ада-өгбелеривистиӊ буянныг чаӊчылы, чаа өг-бүле тудуп, амыдыралын эгелеп турар аныяктарның аас-кежиин болгаш ынакшылын деткип, аъш-чемниӊ дээжизи-биле хүндүлежип, уруг-дарыынга экини күзеп, аралажып, кудалажырыныӊ ёзулалы болур. Келин айтырарда эрниң талазындан ада-иези, улуг назылыг каш санныг өгбелери чыглып алгаш, кыстың ада-иезиниң чурттап орар оран-савазынга төрелдежир сорулгалыг аалдап кээрлер. Кыстың талазындан база-ла кудаларын чүгле ада-иези болгаш...Read More

ПРОВЕДЕМ НЕРАБОЧИЕ ДНИ С ПОЛЬЗОЙ! Дорогие друзья! Напоминаем о том, что с 6-го апреля 2020 года ежедневно в 16:00 на нашем инстаграм-канале сотрудники Центра тувинской культуры проводят тематические прямые эфиры. Приглашаем вас на наши прямые эфиры https://instagram.com/tuvancenter?igshid=17fr64qwdgxzs ПРЯМЫЕ ЭФИРЫ С 13 ПО 30 АПРЕЛЯ 2020 ГОДА 13.04.20. Лекция “Дагылга”. Проводит научный сотрудник ЦТК Айрана Борисовна...Read More

Дорогие друзья! Сообщаем вам о том, что в связи со сложившейся чрезвычайной ситуацией по всей стране, связанной с пандемией коронавирусной инфекции, организаторами конкурса было решено провести республиканский конкурс “Сарадак – 2020” в дистанционно-заочном формате. В текущем году конкурс посвящается 40-летнему юбилею фольклорного ансамбля “Сарадак”и 75-й годовщине Победы в Великой Отечественной войне. Конкурс проводится среди солистов...Read More

Моңгуш Бора-Хөө оглу Кенин-Лопсан – эртемден, шинчилекчи, этнограф, төөгү эртемнериниң доктору, Тываның Дээди хамы, Тываның Улустуң чогаалчызы. Тыва Республиканың Баштыңының — Чазааның даргазының С.А. Сарыг-оол аттыг чогаал шаңналының лауреады. «Улустарның найыралы», II-ги чаданың «Ада-чуртунга ачы-хавыязы дээш», I-ги чаданың «Буян-Бадыргы» орденнерниң эдилекчизи. «Делегейниң дириг эртинези» деп бүгү делегейде хүндүлүг аттың эдилекчизи. М.Б. Кенин-Лопсаң 1925 чылдың апрель 10-да...Read More

Бо хүн Тыва Республиканың улустуң чогаалчызы, шүлүкчү, прозачы, этнолог, этнограф, төөгү эртемнериниң доктору, Тыва АССР-ни база РСФСР-ниң культураның хүндүлүг ажылдакчызы, Тыва Республиканың эртемниң хүндүлүг ажылдакчызы, Нью-Йорктуң эртем Академиязының кежигүнү, Тыва үндезин культураның шинчилекчизи болгаш тарадыкчызы, “Хамнаашкынның дириг эртинези” деп бедик аттың эдилекчизи, Кызыл хоорайның хүндүлүг чурттакчызы Монгуш Борахович Кенин-Лопсан 95 харлап турар. Хүндүлүг өгбевис Монгуш...Read More

Тыва кижиге чаш төл дээрге бурганныӊ хайырлаан кончуг улуг аас-кежии болур. Чаш төл – бүзүрелдиӊ, идегелдиӊ, ынакшылдыӊ, чоннуң амыдыралының үзүктел чогунуӊ бадыткалы. Бурун шагдан тура өгбелеривис иштиг херээжен кижини кончуг хүндүлээр, хумагалаар, камнаар чораан. Чүге дизе иштиг херээжен кижи өске херээжен кижилерден бодунуӊ онза байдалы-биле ылгалып, чаа чуртталганыӊ чаяакчызы болуп чоруур. Тывалар кижиниӊ байы ажы-тѳлүнде...Read More

АРЫГ-ШЕВЕРНИҢ ДҮРҮМНЕРИ ЁЗУ-ЧАҢЧЫЛДАРДА Тыва улустуң бурун ёзу-чаңчылдары-биле арыг-шеверни тудары кол турган. Ук чүүл дараазында барымдаалардан көрүп болур бис: 1. Тыва чоннуң өгбелери аалга келген аалчы-биле, азы орукка чораан кижи-биле таваржы бергенде хол тутчуп мендилешпес, сөс-биле “Амыр менди!”, “Сол менди-ле бе?”деп, сөс-биле мендилежип, чугаазын уламчылап, мал-маганын, ажы-төлүн, аал-коданының онча-меди турарын айтыржып чугаалажып чорааннар. 2. Тыва улус...Read More

Силерге кайгамчык чараш байырлал – культура ажылдакчыларының хүнү-биле изиг байырны чедирип тур бис! Тыва чонувустуң культуразын сайзырадырынга, ону бедидеринге улуг кичээнгейни салып, Тыва Республиканың ниити сайзыралынга киирген үлүг-хууңарны үнелеп, ол дээш силерге черге чедир мөгейдивис. Кайгамчык чараш байырлал-биле ал-бодуңарга, өг-бүлеңерге, чоок кижилериңерге бүгү-ле эки чүүлдерни, өөрүшкү-маңнайны, каң дег быжыг кадыкшылды, аас-кежикти күзеп, хей-аъдыңар бедик, угаан-медерелиңер...Read More